Genel Bakış

Dağcılıkta teknik bilgi ve tecrübe kadar önemli olan bir diğer şey de doğru malzeme tercihidir. Dağ faaliyetlerinizin gidişatını, sizlerin deneyimini ve konforunu belirleyen en önemli etkenler arasında doğru tercih edilen malzemeler yer alır. Kimi durumlarda tek bir malzemenin sizin güvenliğinizi sağlaması dahi faaliyetin kaderi için belirleyicidir. Bunun için her faaliyete doğru planlanmış ve seçilmiş malzemeleri götürmek gerekir. Faaliyet planlaması; yer, zaman, hava durumu, faaliyetin süresi ve götürülmesi gereken özel malzemeler, vb. faktörler göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Seçilen malzemelerin doğruluğu tecrübeyle artsa da neredeyse her zaman yanımızda bulunması gereken malzemeler aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir:

• Kıyafetler ve Ayakkabılar (Clothing and Footwear)
• Mutfak Gereçleri (Mountain Kitchen)
• Konaklama (Overnight Gear)
• Yön Bulma (Navigation)
• Acil Durum ve İlk Yardım (Emergency and First Aid)
• Sağlık ve Hijyen (Health and Hygiene)
• Kişisel Eşyalar (Personal Belongings)
• Tırmanış Ekipmanları (Climbing Gear)
  

Kıyafetler ve Ayakkabılar

Giydiğimiz kıyafetler her faaliyetin gereksinimlerine ve hava durumuna göre değişebilir, bundan ötürü planlama aşamasında hava durumuna dikkat ederek yanımıza gerekli malzemeleri almak çok önemlidir. Dağ faaliyetlerinde kıyafet tercihlerimiz değişiklik gösterse de en çok dikkat etmemiz gereken noktalardan biri de kıyafetlerde “katmanlama”(ing; layering) tekniğini uygulamaktır.

Katmanlama tekniği, ağır ve kalın olan tek bir katman giymek yerine, iç, orta ve dış katman olmak üzere parça parça giyinmektir. Bunun sebeplerinden biri ise katmanlar sayesinde hava tabakasının vücudumuzda daha çok muhafaza edilmesidir. Örnek olarak, giyinme şekliniz sırasıyla içlik, polar, yağmurluk olarak gitmelidir. Bunun yapılmasındaki en temel amaç da kolay çıkarılıp giyilebilen ve değiştirilebilenince katmanlar sayesinde ideal ısı dengesini korumaktır. Değişen hava koşullarında giysi katmanları birer birer eksiltilmeli veya eklenmelidir.

Katmanlamaya örnek vermememiz gerekirse bunlar, tamamı elzem olmamakla birlikte ve hava koşullarına göre değişebilmekle birlikte şöyledir;

1. Sentetik / Yünlü Çoraplar (Synthetic/Wool Socks)
2. İçlik (Base Layer)
3. Polar / Kazak /Termal Ceket (Pullover/Fleece/Thermal Jacket)
4. Rüzgarlık/Yağmurluk (Soft Shell/Hard Shell)
5. Teknik Ceket / Mont (Mountaineering Jacket)
6. Dağcılık Pantolonu (Mountaineering Pants)
7. Dağcılık Botları (Mountaineering Boots)
8. Aksesuarlar (Accessories)
   

1. Çoraplar:

Dağcılıkta çorap seçimindeki en önemli kriter çorapların sentetik ya da yünlü kumaşlardan üretilmiş olmasıdır. Çünkü pamuklu çorapların aksine sentetik ve yün çoraplar; hafiftir ve incedir, içeriden dışarıya doğru kurur, daha az su tutar ve bize maksimum yalıtımı sağlar. Pamuklu çoraplarda ise dışarıdan içeriye doğru kuruma gözlenmektedir, daha fazla su tutma özelliği ile de birlikte çorap tamamen kuruyana kadar ıslaklık ve soğukluk hissi hep devam etmektedir. Çoraplar hakkındaki önemli bir diğer nokta ise ne olursa olsun yanımızda daima yedek bir çift çorap bulundurmamız gerektiğidir. En kuru faaliyette bile su birikintisine basabilir ve çoraplarınızı ıslanabilir. Uzunluk, kalınlık ve nefes alabilirlik gibi nicelikler faaliyete göre değişmekle birlikte; bilekleri sıcak tutmak ve botların boğaz kısmından korumak amacıyla, en kısa bilek üstü çorap giyilmesi gerekmektedir. Markaya ve modele göre fiyatlandırma değişse de sentetik çoraplar yün çoraplara kıyasla genellikle daha ucuzdur.

2. İçlikler:

İçlik, vücuda direkt temas eden katmandır ve en önemli özelliklerinden biri terlemeyle oluşan nemi dışarı atması ve de vücudun kuru kalmasını sağlamak olmalıdır. Deriye temas eden ıslak kıyafetler çok fazla ısı kaybına neden olur,bu yüzden dağcılık faaliyetlerinde kuru kalmaya çok dikkat edilmelidir.İçlikler genellikle polyester kumaştan olur ve bu kumaş türü hafiftir ve çabuk kurur, kimi türleri ise ıslakken de ısı yalıtımına da devam etmelidir. Tercih edilen içliklerin uzunluğu dizleri ve dirsekleri de sıcak tutma amacıyla birlikte en kısa ¾ (örnek olarak; şort ve tişörtten uzun, pantolon ve gömlekten kısa) boy kullanılmalıdır.

3. Polarlar, Kazaklar ve Termal Ceketler:

İçliğin üzerine giyilecek olan bu üst vücut katmanı ısı yalıtımı için ilk başvurulan, olmazsa olmaz bir katmandır. Bu katman için orta katman ve ısı yalıtımı sağlayan katman da denebilir. Çoğunlukla nefes alabilen, hafif, yumuşak, termal ve sentetik kumaşlardan üretilirler. Kazaklar fermuarsız; polarlar yarım fermuarlı veya tam fermuarlı; termal ceketler ise tam fermuarlı olarak üretilmektedirler. Fiyatla doğru orantılı olarak; dayanıklılıkları, nefes alabilirlikleri ve ısı yalıtımları artmaktadır.

4. Rüzgarlık ve Yağmurluklar:

Isı yalıtımını sağladıktan sonra, bizi rüzgardan ve yağmurdan koruyacak üst katmanlar yer alır. Rüzgarlıklar, bizi sert rüzgarlardan korurlar, sentetik dolgudan üretilenleri olduğu gibi kaz tüyüyle doldurulmuş çeşitleri de mevcuttur. Yağmurluklar ise tek bir sentetik katmandan üretilirler. Normal boyda olanları olduğu gibi pancho denilen bacakların çoğunluğunu kapatan uzun boyluları da vardır. Suya karşı dayanıklılık faktörü kumaşın 24 saatte kaç milimetre yüksekliğinde yağışa dayanabileceğini gösterir, rüzgarlıklardan farklı olarak yağmurluklarda yalıtımlanmış fermuar ve dikişler kullanılır.Yağmurluklar görece daha havayı hapseden yapıda oldukları için içerideki nemi tutmamak adına nefes alabilirlik faktörü de çok önemlidir, bu da 24 saatte 1m^2 kumaş alandan kaç gram su buharı geçebileceğini gösterir. Fiyatlar ise rüzgarlıklarda kullanılan dolgunun kalitesi ve miktarına; yağmurluklarda ise yukarıdaki faktörlerin sayıca fazla olmasına bağlıdır.

5. Teknik Ceket ve Mont:

Teknik ceketler dış kabuk olarak da adlandırılabilir ve ısı yalıtımı için kullandığımız tüm malzemelerin üstüne gelir. Yağmurluklardan ve rüzgarlıklar gibi teknik ceketler de gibi dış etmenlere karşı koruma sağlar. Kask kullanımına uygun şapkaları ve vücuttaki ısının daha kolay dışarı atılması adına koltuk altlarında da fermuar bulunmaktadır. Teknik ceketler, su geçirmez ve nefes alabilen malzemelerden üretilir. Kimi markaların teknik ceketlerinde Gore-tex membranı kullanır ve bu malzemelerin su geçirmeme ve nefes alabilme performansları çok daha iyidir. Gore-tex kullanılan ürünlerin fiyatları da performanslarıyla aynı doğrultuda artış gösterecektir.

6. Dağcılık Pantolonu:

Üst katmanların aksine, alt katmanlar sadece iç ve dış olarak ikiye ayrılır. İç katman daha önce anlatılan içlik, dış katman ise çeşitli özelliklerde pantolonlardan oluşuyor. Pantolon yalıtımı için bir standart olmasa da firma isimlendirmeleri yazlık kışlık, 3 mevsim 4 mevsim gibi değişiyor. Su geçirmezlik ve nefes alabilirlik dereceleri ise yağmurluklardaki ile birebir aynı. Yazlık pantolonlar daha az yalıtımlı, nefes alabilen esnek ve hareket açıklığı yüksek kumaşlardan, kışlıklar ise tam tersi ağır, kalın, ciddi su geçirmez ve daha sert kumaşlardan üretilmektedirler.

7. Dağcılık Botları:

Kıyafet konusundaki en büyük husus, kesinlikle kullanılan ayakkabıdır.Yukarıdaki ekipmanların çoğu bir şekilde telafi edilebilir olsa bile, bizi hareket ettiren ayaklarımızda yaşayacağımız bir problem büyük sorunlara yol açabilir. Islak veya yırtık pantolonlarla bir geziyi tamamlamak mümkünken, tabanı deforme olmuş, bizi ilerletemeyecek durumda olan bir bot ile bu her zaman mümkün olmayabilir. Botlar, kullanılan koşulun zorluğuna ve arazi yapısına göre B0-B1-B2-B3 olarak teknik seviyelere ayrılırlar. Fiyatlar da teknik seviyeyle doğrusal olarak artmaktadır.

İlginizi çekebilir: Dağcılık botları ile ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek için 'Dağcılık Botları' yazımıza göz atabilirsiniz.

8. Aksesuarlar:

Gözlükler:

Dağlarda şehirde alışık olduğumuzdan çok daha parlak olan güneş ışınlarını engellemekte kullanılmaktadır. Gözlüklerin bir diğer önemli görevi ise polarize gözlüklerin zemindeki karlardan yansıyan fazladan ışınları da kırarak daha net bir kış görüşü sağlamasıdır. Işığı kırma gücü cat ölçeği olarak adlandırılır ve cat0-cat5 arasında değişir. Fiyatları da cat seviyesiyle doğru orantılı olarak artmaktadır. Kış dağcılığında gözlük kullanılmasının en kritik nedeni, karlardan yansıyan ışığın korumasız olunduğunda kar körlüğüne sebep olmasıdır. Bu yüzden kış dağcılığının asla unutulmaması gereken bir diğer malzemesi gözlüktür.

Boyunluk:

Boyun en çok ısı kaybettiğimiz bölgelerimizden biridir. Bu ısı kaybını önlemek için de boyunluk kullanırız. Birçok fonksiyona sahip olan ve farklı şekillerde de kullanılan boyunluklar, bu bölgeyi sıcak tutar ve yüz kısmımızın rüzgardan korunmasını sağlar.

Eldiven:

Dağdayken soğuk hava koşulları nedeniyle vücudumuz ısı kaybeder. Bu ısı kaybı vücudumuzun en uç noktalarından başlar ve bunlar ayaklarımızı, ellerimizi ve başımızı kapsar. Dağda eldiven kullanımı iki katman şeklinde gerçekleştirilir. Bunlardan ilki iç eldiven olarak adlandırılır, amacı yalıtım sağlamaktır ancak su geçirmezlik özelliğine sahip değildir. Bunun üstüne giyilen ise dış eldivendir. Bu katmanda ise yalıtım, rüzgar ve sugeçirmez özelliği bulunur. Dış katman eldivenleri birer kabuk olarak da düşünülebilir.